معضلاتی که بیکاری برای جامعه به بار می آورد

سرویس حاشیه نگاری: پس از بحرانی شدن بیکاری به عنوان یکی از ابرچالش های اقتصادی دولت دوازدهم، اختلافات بر سر آمار رسمی مرکز آمار از گزارش های نتایج نیروی کار، جمعیت بیکار کشور حدود 3 ملیون 200 هزار نفر برآورد می شود اما برخی کارشناسان معتقدند جمعیت بیکار کشور بسیار بیش از میزان اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران است.

اگر چه مسئولان می گویند که روش های محاسبه آمارهای رسمی منطبق بر روش های بین المللی است اما برخی کارشناسان در محافل مختلف بر این باورند که این آمار با واقعیات و مشاهدات جامعه همخوانی ندارد.

نکته قابل ذکر در بررسی میزان جمعیت بیکار و شاغل توجه به شاخص«جمعیت فعال اقتصادی» است که بر اساس تعاریف آماری، تمام افراد بالای 10 سال (حداقل سن تعریف شده برای کار) که در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) و یا ازقابلیت مشارکت برخوردارند(بیکار) را شامل می شوند. به بیان ساده تر جمعیت فعال اقتصادی به مجموعه افراد و بیکار که در سن کار قرار دارند گفته می شود.

در مقابل تمام افراد در سن کاری که در هیچ یک از دو گروه شاغلان و بیکاران قرار نمی گیرند جمعیت غیر فعال اقتصادی محسوب می شوند.

با این وجود و اگر چه آمار و اطلاعات دقیق نخستین لازمه سیاستگذاری در مسائل و موضوعات مختلف است اما همواره میزان آمار بیکاری و اشتغال بین کارشناسان و مسئولان محل بحث و اختلاف نظر بوده است.

بیکاری و عدم اشتغال در جامعه به خصوص در قشر جوان تبعات بسیاری دارد و گاها منجر به بروز فساد در جامعه می شود . که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

نرخ بیکاری در سال های اخیر روند سینوسی را طی کرده و آمار های متعدد باعث شده تا همچنان افراد زیادی به خصوص در قشر جوان چشم انتظار بمانند علی رقم آمار های متعدد ارائه شده اما جمعیت بسیار زیادی همچنان بیکار هستند.

پیرامون نرخ بیکاری تنها مرکز آمار ایران است که طی گزارش های فصلی تحت عنوان نتایج طرح آمارگیری نیروی کار، این نرخ را منتشر می کند. همان گونه که از نمودار پیداست این نرخ در تابستان سال 96 بعد از روند صعودی که در فصول و سال های اخیر داشته ، روند نزولی یافته و به نظر می رسد این روند با توجه به طرح های دولت جهت ایجاد اشتغال در فصول بعدی نیز تکرار شود. البته وضعیت بیکاری در بین جوانان 15 تا 29 ساله بخصوص جوانان 15 تا 24 ساله و همچنین زنان بسیار حاد است و نرخ بیکاری در بین این دو قشر بالای 20 درصد می باشد که دولت باید جهت کاهش نرخ بیکاری به این دو جمعیت توجه بیشتری را داشته باشد.

اما بیکاری و عدم اشتغال خود به خود باعث فساد در جامعه می شود و دارای تبعات نیز هست . تبعات اقتصادی ، فرهنگی و ...

بی تردید بیکاری معضلی است که با خود تبعات ناگواری را بر جامعه تحمیل خواهد کرد. افزایش فقر و نابرابری، اعتیاد، طلاق، بزهکاری ، خشونت های اجتماعی و تند خویی، افسردگی و ناامیدی و... بخشی از عوارض معضل پدیده بیکاری است. بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی خود حکایتی به مراتب ناگوارتر از بیکاری سایر اقشار جامعه است زیرا این قشر چهار سال و یا بیشتر از بهترین سال های زندگی خود را در دانشگاه های کشور به امید دستیابی به شغل و شرایط بهتر معیشت صرف می کنند.

جوانان یادشده وقتی به سوی بازار کار هدایت می شوند به طور عام با درهای بسته این بازار مواجه می شوند که مهمترین پیامد آن برای جوانان تحصیلکرده سرخوردگی ، ناامیدی و بدبینی نسبت به جامعه است.

تبعات بیکاری برای فرد و جامعه بی شمار است، چرا که تبعات بیکاری بر خلاف تصور عامه مردم فقط در بعد اقتصادی نیست و برای همه افراد به ویژه جوانان می تواند خطرناک باشد زیرا بیکاری و بی برنامگی به راحتی می تواند جوان را در معرض انواع آسیب  های اجتماعی و روحی قرار می دهد.

دوران بازنشستگی برای بسیاری از خانواده ها به خصوص مردان دوران افسردگی و افزایش دعواهای زناشویی است و یکی از دلایل این موضوع بیکاری و بی برنامگی مرد خانواده در این دوران است، حتی این بی برنامگی و بلاتکلیفی زنان هانه داری که اوقات فراغت زیادی دارند را نیز ناراحت و افسرده می کند.

هر معضلی برای شخص و یا اقشاری که با آن درگیر هستند، می تواند بسیار آزاردهنده باشد اما اگرآن آسیب مربوط به اقشاری مانند جوانان که سرشار از استعداد های بالقوه هستند باشد، جامعه نسبت به آن باید حساس تر باشد زیرا همین توانایی و استعداد که می توانست در جهت رشد و پویایی جامعه استفاده شود می تواند در جهت تخریب و تضعیف شخص و جامعه هدایت شود و در نتیجه جامعه به شکل های گوناگون باید با عواقب آن دست و پنجه نرم کند. برای مثال انواع شیادی و ابتکارات عجیب و غریبی که بعضا در جامعه از طرف سارقین و یا دیگر منحرفین در جامعه می بینیم یکی از دلایلش هدر رفتن و منحرف شدن استعداد و تواناییی ها این افراد بوده است.

نقل قول است پیامبر(ص) از کوچه ای رد می شدند چشمشان به جوانی افتاد که بیکار بود، پیامبر بدون توجه به او مسیر را ادامه دادند، در برگشت جوان مشغول کار با قلمی بود، پیامبر این مرتبه گرم و صمیمی با او ارتباط برقرار کردند، وقتی اصحاب دلیل این موضوع را پرسیدند فرمودند او این بار مشغول به کار بود.

داستان هایی از این دست در دین مبین اسلام زیاد است زیرا در دین اسلام زیاد به اهمیت کار و دوری از تنبلی توصیه شده است، بنابراین آمار بالای بیکاری در شان جامعه ما نیست، به نظر می  رسد مسئولان باید شرایطی فراهم کنند، که از نظر فرهنگی ، جوانان دغدغه کار و مسئوولیت پذیری را داشته باشند و هم از نظر اقتصادی شرایط برای سرمایه گذاران و تولید کنندگان مهیا باشد و مطمئنا این امر فقط با برنامه ریزی های بلند مدت کارشناسی شده، مبارزات با رانت خواری و مفاسد اقتصادی، دوری از بازی های چپ و راستی ، پرهیز از تصویب قوانین نسنجیده و کمک گرفتن از دانشگاهیان و فرهیختگان امکان پذیر است.

همانطور که در بالا هم اشاره شد بیکاری تبعات زیادی در فرد و جامعه دارد، از جمله تبعات فرهنگی و اجتماعی آن سست شدن بنیان خانواده در خانواده هایی است که مردم خانواده که به عنوان ستون و رهبر خانواده شناخته می شود بیکار است. این بیکاری موجب سرخوردگی و پایین آمدن قدرت پدر در خانواده می شود و در نتیجه آن اعضای خانواده و فرزندان از پدر تبعیت نخواهند کرد و کم کم بنیان خانواده سست می شود.

از دیگر معضلات بیکاری و فقر مسئله فحشا است که در برخی از مستندهایی که ساخته شده نیز به این موضوع پرداخته شده است که فقر و نبود شغل برای کسب درآمد متاسفانه موجب این مسائل می شود.

مسئله تحصیل خصوصا برای کودکان نیز از جمله مسائل مهمی است که در نتیجه بیکاری و فقر والدین حاصل می شود. چندماه پیش مسئولان دولتی اعلام کردند که 136 هزار کودک از امکان تحصیل و مدرسه رفتن باز مانده اند و عامل اصلی این معضل هم فقر اعلام شد.

این کودکان درنتیجه ناتوانی از ادامه تحصیل در بی سوادی و فقر باقی خواهند ماند و ممکن از در آینده ای نه چندان دور باعث بزهکاری آنها خواهد شد.