تهران: ماجرای یک گروه قرآنی دانشجویی از ۳ هزار نفر عضو تا فعالیت در مناطق سنی‌نشین

به گزارش حلقه وصل، بیست و سومین نشست صبح ناشر با حضور هانی چیت‌چیان، نماینده انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت(ع) در مرکز رسانه‌ای شیرازه برگزار شد. چیت‌چیان در این نشست با اشاره به چگونگی آغاز فعالیت‌های این انتشارات گفت: ما اولین کتاب‌ها را با ناشری دیگر منتشر کردیم، زیرا اعتقاد داشتیم که هر کسی باید در حوزه تخصصی خود کار کند، اما کم‌کم متوجه شدیم که سرعت تولید محتوای گروه سریع‌تر از انتشار آثار است.

به همین دلیل همیشه یک‌سری از کتاب‌ها پشت نشر ذخیره می‌شد. این بود که کم‌کم به این فکر افتادیم که ابتدا با چند ناشر کار کنیم و بعد خودمان کم‌کم وارد حوزه نشر شدیم. البته قبل از اینکه وارد حوزه انتشارات شویم، کتاب‌ها را به صورت چاپ داخلی منتشر کردیم و بعد در سال 92 به این نتیجه رسیدیم که خودمان یک‌انتشاراتی راه بیندازیم. در ابتدا که انتشارات را راه‌ انداختیم 70 عنوان کتاب داشتیم.

وی در ادامه سخنان خود به مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران که هسته اولیه این انتشارات و گروه پژوهشی‌اش بود، اشاره کرد و افزود: این مدرسه که در حال حاضر با عنوان مجمع به کار خود ادامه می‌دهد، در سال 77 در دانشکده علوم پایه راه‌اندازی شد. هسته اولیه این مدرسه را چند جوان دانشجو که همگی تقریباً 20 سال داشتند، تشکیل دادند. در ابتدا کار مدرسه این بود که افراد در جلسات صبح حاضر شده و به قرائت قرآن بپردازند.

کم‌کم این گروه به این فکر افتاد که دیگر کارهای قرآنی در کشور را رصد کرده و آنها را بررسی کند. این بود که در کنار قرائت قرآن، تفسیر موضوعی، قرائت تفسیر المیزان، مطالعه تفسیر تسنیم و آثار امام(ره) نیز به دایره فعالیت‌ها افزوده شد. خودمان هم در این دوره‌ها شرکت کردیم و برگزاری دوره‌ها تنها برای دیگر دانشجویان نبود.

چیت‌چیان یادآور شد: بعد از این دوره‌ها به این نتیجه رسیدیم که برای تولید علم از قرآن این روش‌ها کافی نیست، چرا که با استفاده از این روش‌ها تنها می‌توان پیام قرآنی استخراج کرد، در حالی که استفاده حداکثری از قرآن باید مد نظر باشد. به همین دلیل ما تفسیر المیزان را سه بار به صورت خط به خط خوانیدم و روش‌های علامه را در این تفسیر استخراج کردیم.

بعدها متوجه شدیم که «روش» خلائی است که در این دسته از مطالعات دیده می‌شود. ما به نسبت سطح استفاده از قرآن، چالش روش داریم. اولین سؤالمان هم در این مبحث این بود که آیا قران کتاب کاملی است و همه امور را در برمی‌گیرد یا تنها بیان‌کننده یک‌سری از مسائل اخلاقی و دینی است و باقی امور را باید از منابع دیگر دریافت کرد؟

وی با بیان اینکه ما از سال 77 الی 89 به مدت 12 سال بر روش‌ها کار دانشجویی کردیم، گفت: هدف ما از ابتدا انتشار کتاب نبود، ما کتاب‌ها را جمع‌آوری کردیم و خواندیم و بعد متوجه خلأهای مذکور شدیم. با توجه به همین کمبودها بود که کم‌کم به سمت ثبت و نگارش آثار پیش رفتیم. ابتدا هم به صورت جزوه کار کردیم و از سال 84 وارد فاز قرآن پیمایی شدیم. در این مدت برای هر سوره 1000 صفحه متن تولید شد. از این موضوع هم حیرت کردیم و هم ترسیدیم، به همین دلیل تصمیم گرفتیم که این مباحث را به افرادی که ولایت علمی دارند، نشان دهیم تا از صحت آنها مطمئن شویم.

این فعال حوزه نشر قرآنی با بیان اینکه با قرآن به صورت حداقلی برخورد کردیم، گفت: به طور کلی تفسیر با تدبر متفاوت است. امام(ره) فرموده‌اند که بزرگترین حجاب در تدبر قرآن این بوده که با چوب تفسیر به رأی مردم را از این راه دور کردند، حال آنکه این دو مقوله با یکدیگر متفاوت‌اند. رهبر انقلاب هم در سخنرانی‌ای به تفاوت این دو اشاره دارند و تأکید بر تدبر در قرآن می‌کنند. علما و حتی آیات قرآن نیز پیوسته مردم را به تدبر در آیات دعوت می‌کنند.

چیت‌چیان با اشاره به مخاطبان این طرح گفت: ما در ابتدا تعریفی از مخاطب نداشتیم، اما تصمیم گرفتیم که ولو اینکه مخاطبانمان را از دست بدهیم، به سمت حرف حداکثری پیش برویم. به ما می‌گفتند شما با این کار مردم را فراری می‌دهید، اما برعکس این قضیه رخ داد و در حال حاضر ما سه هزار نفر مخاطب داریم و در هر ترم بین 120 تا 160 متقاضی ورود به دوره‌های جدید. ورود برای عموم دانشجویان هم آزاد است و طبق برآورد انجام شده، تنها 10 درصد ریزش داشتیم. دوره مجازی‌مان نیز دو ترم است که کار خود را با 300 متقاضی آغاز کرده است.

وی در ادامه به وضعیت کتاب‌های قرآنی در کشور اشاره کرد و ادامه داد: اتفاقات قرآنی در کشور خیلی رخ می‌دهد و این جای خوشحالی دارد، اما ظرفیت قرآن بالاتر از این نوع فعالیت‌ها است. چند کار است که در این حوزه دل آدم را می‌سوزاند، از جمله اینکه برخی از آثار در اوج خود مانده‌اند و هنوز کسی به تفصیل آنها فکر نکرده است.

آثار ممتاز قرآنی این ویژگی را دارند که بسط داده شوند و این خود یکی از فعالیت‌های علمی است که به آن توجه نشده است. دیگر اینکه متأسفانه در برخی از آثار می‌بینیم که عنوان قرآنی دارند، اما مؤلف از نظریه‌های غربی و علوم انسانی استفاده می‌کند، این در حالی است که می‌بایست از آیات قرآن و یا معارف اهل بیت(ع) بهره ببرد. مثلاً نام امام علی(ع) را در کنار نام نظریه‌پردازان غربی می‌آورند.

چیت‌چیان در ادامه به چرخه اقتصادی کارهای انجام شده در مجمع و انتشارات اشاره کرد و گفت: مهم در کار فرهنگی این است که آیا می‌تواند به بودجه و درآمدی برسد که بتواند به کار خود ادامه دهد یا خیر؟ ما در ابتدا که کار دانشجویی می‌کردیم، مخارجمان را از دانشگاه تهران و یا گروه‌های فعال در آن تأمین می‌کردیم، اما بعد از بسط فعالیت‌ها تمرکز خود را بر استفاده از ظرفیت‌های مردمی‌ای که در اختیار داریم، گذاشتیم، درست همانند همان کاری که حوزه علمیه انجام می‌دهد.

در این صورت موظف به ارائه خدماتی هستیم که خود مردم ضرورت آن را احساس کنند. در این حالت عمق فعالیت‌های قرآنی بیشتر هم خواهد شد. ما از سال جدید تصمیم گرفتیم که تمرکزمان را بر معرفی یک‌کتاب قرار دهیم. امسال کتاب «صحیفه فاطمیه» را انتخاب کردیم که مشتمل بر ادعیه و خطبه حضرت زهرا(س) است و در واقع شناسنامه معرفتی شیعه به شمار می‌رود. ما این کتاب را در نمایشگاه عرضه کردیم و بعد در مناطق سنی‌نشین توزیع کردیم. سپس در ماه مبارک رمضان از خود نیروهای مردمی کمک گرفتیم تا توزیع و فروش آن را انجام دهیم. نتیجه کار این شد که از ابتدای سال جاری تاکنون این کتاب به چاپ پنجم رسیده و حدود 30 هزار نسخه از آن به فروش رفته است.

مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران که فعالیت‌های خود را گسترش داده، اقدامات متعددی را انجام می‌دهد که طراحی جلد و چاپ  کتاب‌های مدارس قرآنی، و توسعه و توزیع این  کتاب‌ها توأمان با رسالت آموزش تدبر و نیز رصد و نیازسنجی کتاب‌های مناسب برای مخاطبان عمومی در جامعه از وظایف و  پروژه‌های تعریف شده برای این مدرسه است. افرادی که در مساجد،  کانون‌های‌ فرهنگی و کتابخانه و  کتاب فروشی‌ها در  محله‌ها وشهرهای خود فعالند، با عضویت در این مدرسه  می‌تواننددر جهت ابراز  توان‌های خود فعالیت کنند.

• سیر آموزشی:

به غیر از اشتراک یادگیری کتب  ده‌گانه تدبر در قرآن درتمام مدارس، افراد این مدرسه باید در فضای  آماده‌سازی محتوای  پژوهش شده برای تبدیل به کتاب و ارائه و توزیع آن در جامعه و سنجش نیاز جامعه کوشا باشند. از آنجایی که روند  آماده‌سازی تا چاپ کتاب شامل مراحل: ویراستاری،  صفحه‌بندی، طراحی جلد(گرافیک)، اخذ مجوز، چاپ و توزیع آن  است، نیاز است تا افراد بر حسب حوزه تخصصی خود در روند مذکور، آموزش لازم را ببینند. قصد از اینکه انتشارات به‌عنوان  مدرسه‌ای مجزا مطرح شود، به این دلیل است که نیروهای این مدرسه، به طور بومی با ادبیات قرآنی کتاب‌ها آشنا شده و واسطه معرفی، تبلیغ و توزیع محصولات مدرسه قرآن به عموم مردم جامعه باشند.

قرآن‌آموزان در این مسیر، پس از یادگیری کتب  روش‌های تدبر در قرآن و تسلط بر  آنها، با انگیزه و توانایی و دغدغه‌ای که در خصوص معلمی در خود احساس می‌کنند، مباحثات و جلساتی در جهت افزایش و استانداردسازی این توانایی را خواهند داشت. از کتب ضروری این بخش، کتاب ساختار وجودی انسان و ناس(جامعه) است که با تسلط به آن عموم شبهات افراد وجوانان در خصوص مسائل مرتبط با توحید، انسان‌شناسی و جامعه برگرفته از بیانات علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان، قابلیت پاسخگویی خواهند یافت.