وحید جلیلی: دنبال راه سوم هستیم؛ نه نگاه خوشبینانهِ بی‎درد و نه نگاه سیاه‎نمایِ بی‌آرمان

سرویس حاشیه‌نگاری: دومین نشست نهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار طولانی‌تر و پرچالش‌تر از نشست‎‎های دوره‎های گذشته این جشنواره برگزار شد. ماهیت جشنواره عمار به برهم‎زدن قواعد و استانداردای تعریف شده حوزه سینما در بخش سوژه‎یابی، نوع پرداخت، اکران و شکل برگزاری خود جشنواره و جوایز معنوی آن گره خورده است. اولین نشست نهمین دوره عمار در تورقوزآباد، مکان مورد اشاره بنیامین نتانیاهو به عنوان مرکز جدید فعالیت‎های هسته ایران برگزار شده بود. دومین نشست نیز در پژوهشگاه رویان با حضور وحید جلیلی مسئول شورای سیاست‌گذاری عمار، نادر طالب‌زاده دبیر جشنواره عمار، سیدرسول منفرد دبیر اجرایی جشنواره عمار و عبدالحسین شاهوردی رئیس پژوهشکده رویان برگزار شد.

فعالیت‎های دکتر آشتیانی نبود امروز بسیار وابسته‎تر بودیم
عبدالحسین شاهوردی، رئیس پژوهشگاه رویان با ابراز خوشحالی از میزبانی جشنواره مردمی عمار گفت: پژوهشگاه رویان مولود انقلاب و از دستاوردهای علمی انقلاب است. مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی در ۱۴ دی ۱۳۸۴ فوت کردند. ایشان فرد موثری در توسعه علمی کشور بودند و می‌توان از او به عنوان هنرمند عرصه علمی و از رویش‎های مبارک انقلاب یاد کرد که برای سربلندی کشور کارهای ماندگار انجام داد. فعالیت‎های ایشان بر اساس نیاز جامعه شکل گرفته بود. امروز ناباروری و سلول‎های بنیادین از موضوعات روز دنیا هستند و فعالیت‎های دکتر آشتیانی بسیاری از نیازهای امروز ما را پاسخ گفته است. اگر این فعالیت‎ها نبود ما بسیار وابسته‎تر بودیم. دکتر کاظمی آشتیانی به لحاظ شخصیتی نیز از هنرمندان عرصه علم بودند و همیشه برای سربلندی این کشور قدم برداشتند. کاربرد آثار او یادشان را برای همیشه زنده نگه می‎دارد. امیدوارم تجربیات او مکتوب و به تصویر کشیده شود تا به عنوان یک الگو در جامعه باقی بماند.

وظیفه عمار پوشش خلاءهای سینمای ایران است
وحید جلیلی، مسئول شورای سیاست‌گذاری عمار که اجرای نشست را هم برعهده داشت رو به دکتر شاهوردی از انتشار دو کتاب با نام‎های «داستان آینده» و «سلول‎های بهاری» در مورد فعالیت‎های صورت گرفته در عرصه سلول‎های بنیادی خبر داد و افزود: در هالیوود بیش از ۳۰۰ فیلم در تجلیل و روایت فعالیت‌های تخصصی حوزه پزشکی ساخته شده است و این سوای صدها مستندی است که در این حوزه‎ها می‎سازند. جشنواره عمار وظیفه خود می‎داند ببیند چه فیلم‎هایی در سینمای ما ساخته نمی‎شود و چه خلاءهایی در این عرصه وجود دارد.

او با مطرح کردن این سوال که چرا هرچه‎قدر پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در عرصه‎های مختلف بیشتر می‎شود، بازنمایی تصویر ایران در سینمای آن مفلوک‎تر می‎شود اضافه کرد: این تناظر معکوس باید مورد سوال قرار گیرد. آیا واقعا امروز متخصصان و دانشمندان ما در عرصه‎های مختلف حق ندارند از سینما سوال کنند که ما این همه پیشرفت کردیم و توده‎های مردم از این پیشرفت بهره بردند، ولی سهم ما از سینما چیست؟ آیا وقت آن نرسیده که به نوابغ و نخبگان کشور اجازه بدهیم این سوال را با ما در میان بگذارند و این خلاء را مورد توجه قرار دهیم؟
عمار بازوی قدرتمند اصلاح جامعه ایران است

نادر طالب زاده، دبیر جشنواره عمار با ابراز خوشحالی از رسیدن عمار به دوره نهم بیان داشت: جشنواره عمار امسال نسبت به سال‎های قبل قوی‎تر شده است و فیلمسازان بهتری به میدان آمدند و یکی از اهداف جشنواره عمار هم تربیت فیلمساز است. مهندسین سابق و فیلمسازان حاضر از فیلمسازان و تربیت‎شدگان عمار هستند. دغدغه آنها هم جدی است، دقیقا موضوعاتی است که دولت و مجلس با آن درگیر هستند. در مستندهای عمار از این مشکلات گفته می‎شود.

طالب‎زاده به دفاع از حق اعتراض در مستند داد اشاره کرد و افزود: مستند یک کاربرد جدی دارد و آن نقدی است که عموما تبدیل به قانون، سیاست و اصلاح می‎شود. در دوره نهم عمار هم مستندهای جدید سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... نقادانه به مسائل مختلف از جمله مشکلاتی که صیادان ما داشتند پرداخته است. جشنواره عمار عرصه بچه‎های مستندساز متعهد و جوان انقلابی است. این بچه‎های این جشنواره را به بازوی قدرتمند اصلاح جامعه خودمان در آوردند.

در دوره‎های آینده کل جوایز جشنواره را مردم پرداخت می‎کنند
در ادامه سید رسول منفرد دبیر اجرایی جشنواره به ارائه آمار آثار رسیده پرداخت و عنوان کرد: در مجموع 2132 اثر در این دوره حضور دارند. بخش مستند مثل دوره‎های گذشته با 812 اثر بیشترین آثار را دارد و این تعدا اثر در کل دوره‏های عمار هم بی‎سابقه بوده است. در بخش داستانی 350 اثر، برنامه تلویزیونی 146 اثر، پویانمایی 164 اثر، کلیپ و نماهنگ 200 اثر، فیلم‎نامه 250 اثر، نقد و مقالات و پژوهش‎های سینمای 45 اثر رسیده است. در ژانر نوجوان 38 اثر خوب داستانی رسیده است. تعداد آثاری که به حمایت از کالای ایرانی می‎پردازند دو رقمی شده است. در مورد اقشار مختلف مردم از نقاش و خواننده تا باغبان و راننده و گروه سرود و... در این دوره فیلم داریم. 10 درصد فیلم‎های جشنواره نیز درباره روستاها هستند. از روستاهایی مثل دشتک، غنی‌آباد بشرویه، کیاسر و... در نهمین دوره جشنواره عمار فیلم داریم.

منفرد به وضعیت فراخوان‎های مردمی یا فیلم‎های سفارشی توسط خود مردم اشاره کرد و افزود: استقبال خوبی از این بخش شده است. تا الان 131 فراخوان به دست ما رسیده که اعلام کردند دوست دارند در چه موضوعی فیلم ساخته شود و چه جایزه‎ای هم برای اثر برتر در نظر گرفتند. در این بخش 45 فراخوان هم از خارج از کشور رسیده است. جوایزی هم که در نظر گرفتند مادی و معنوی است. از جوایز معنوی در نظر گرفته شده می‎توان به تندیس، کتاب، انگشتر، کلاه و شال گردن و... اشاره کرد. در مجموع این 131 فراخوان نیز 61 میلیون و 300 هزار تومان جایزه نقدی در نظر گرفته شده است. برخی هم جوایزی از جنس کالا در نظر گرفتند که ارزش ریالی آن چیزی حدود 134 میلیون تومان است. با این حجم استقبال ما امیدواریم که در دوره‎های آینده کل جوایز جشنواره را مردم پرداخت کنند.

برنامه‎های ویژه دوره نهم عمار از زبان جلیلی
در ادامه وحید جلیلی به تشریح برنامه‏های ویژه نهمین دوره جشنواره عمار پرداخت. او گفت: در افتتاحیه جشنواره از مجاهد بزرگ شیخ زکزاکی تجلیل می‎کنیم. ایشان همچنان در بند جنایتکاران نیجریه‎ای است. ما از او تجلیل می‎کنیم چون نماینده اسلام ناب در آفریقاست و زیر پرچم انقلاب اسلامی مبارزه می‎کند. شیخ زکزاکی یک ویژگی دیگر هم دارد و آن هم این که او از 20 سال پیش برای سینما برنامه داشت. در نیجریه یک شهرک سینمایی تاسیس کرد و یک فیلم هم توانست تولید کند. این فیلم «عثمان دن فودیو» نام داشت که ما این فیلم را در جشنواره امسال رونمایی و اکران می‎کنیم. تمام بازیگران اصلی این فیلم شهید شدند.

جلیلی برنامه ویژه بعدی را تقدیر از سیروس مقدم عنوان کرد است و افزود: «پایتخت» اثر ممتازی است و می‏شود گفت که سیروس مقدم در پایتخت5 مدافع مدافعان حرم بود. ما در طول جشنواره هم امتیازات پایتخت را در قالب نشست و ویژه‎نامه‎هایی که منتشر می‎شود تبیین خواهیم کرد. «هم آواز طوفان» بخش ویژه بعدی ماست. ما در این بخش از حامد زمانی، از رویش‎های موسیقی انقلاب اسلامی تقدیر خواهیم کرد. او در طول 10 سال گذشته به تنهایی به اندازه کل صداوسیما تولید داشته است و با خط‎شکنی خود فضایی را گشود که امروز ده‎ها رهرو پیدا کرده است.
مسئول شورای سیاستگذاری جشنواره عمار بخش ویژه دیگر دوره نهم را ناظر به چهل سالگی انقلاب دانست و تصریح کرد: در پرداخت به دستاوردهای انقلاب در چهل سالگی آن یک رویکرد این است که ما بیایم این دستاوردها را شرح دهیم، اما ما اعتقاد داریم باید نگاه ما به آینده باشد. نگاه به آینده در سینمای ایران بسیار ضعیف است. فیلمسازهای ما به جای رویاسازی، کابوس می‎سازند. در این عرصه هم تلاش داریم رمان «زایو» را معرفی کنیم. رسیدن این رمان در یک مدت کوتاه به چاپ نهم نشان از این دارد جامعه به امید به آینده تشنه است. باید رویای ایرانی و رویای انقلاب با استفاده از قالب‏های مختلف هنری تبیین شود. لذا ما در دوره نهم جشنواره سخنرانی‎های مختلفی نیز در حوزه نگاه به آینده تدارک دیدیم که به عنوان نمونه آقای میرباقری در مورد هنر و آینده سخنرانی خواهند کرد.

پاسخ‎های تند جلیلی
با پایان یافتن ارائه گزارشات و برنامه‏‌های مسئولین جشنواره عمار نوبت به پرسش و پاسخ رسید. جایی که حجم زیادی از صحبت‎های جلیلی به صداوسیما اختصاص داشت. سوال‎های خبرنگار رادیو سبب شد که جلیلی جمله خود را که در ابتدای نشست در جواب خبرنگار شبکه خبر صداوسیما گفته بود فراموش کند. او در پاسخ به خبرنگار شبکه خبر که می‎گفت قرار است پخش مستقیم داشته باشیم گفت: «تیکه‎ای که می‎خواهید مستقیم بروید، بگو تا من حرف خارج از چارچوب نزم»، ولی پس از انتقادهای تندش در پاسخ به خبرنگار رادیو، به او گفت که «نترس تو را توبیخ نمی‎کنند، آنها من را می‎شناسند.»

بودجه را به فرد ضدانقلاب می‌دهند
جلیلی در پاسخ به خلاء دیدن نشدن آثار عمار در صداوسیما و فضای مجازی گفت: یکی از مشکلاتی که ما با صداوسیما داریم این است که می‌گویند فیلمتان را بدهید تا ما به طور رایگان پخش کنیم، ولی بودجه را به فردی ضدانقلاب می‌دهند که در سال دو سریال برای تلویزیون بسازد. متاسفانه این وضعیت فاجعه بار در معاونت سیما وجود دارد. به یاد دارم ما کلیپی درباره روز مادر ساخته بودیم که صداوسیما به ما گفت: برای پخش آن باید در تیتراژ آن اسم صداوسیما به عنوان تهیه‎کننده آورده شود! این در حالی است که این سازمان هیچ نقشی در تولید آن کلیپ نداشت. این معامله با همه آثار ما صورت می‌گیرد. لذا من از اهالی رسانه می‎خواهم که این موضوع را به بحث بگذارند که حق پخش در صداوسیما باید چگونه باشد؟ ما پیشنهادهایی هم دادیم که موافقت نشده. مثلا گفتیم تا 100 بار پخش به ما چیزی ندهید ولی اگر بیش از 100 بار پخش کردید برای هر بار پخش به ما حق پخش بدهید و ما اسم صداوسیما را هم به عنوان تهیه‎کننده نمی‏زنیم، ولی آنها برای گزارش ارائه دادن به این آثار نیاز دارند و قبول نمی‎کنند که اسم عوامل اصلی اثر بیاید.

دنبال راه سوم هستیم
جلیلی درباره واکنش امسال فیلم‏های عمار به موضوعات روز مثل بحث گرانی و... گفت: جشنواره‌ مردمی هم ظرفیت‎‌ها و هم مشکلات کشور را بازتاب می‎دهد. در جشنواره امسال نیز ما آثاری از هر دوی این مسایل داریم. ما در عمار از یک طرف زیبایی‎ها و پیشرفت‌های کشور را نشان می‌دهیم و از طرف دیگر چشممان را روی آفت‌ها نمی‌بندیم. در عین حال که منتقد وضعیت موجود درباره نشان دادن پیشرفت‌ها هستیم از طرف دیگر خواهان این هستیم که آسیب‌ها هم نشان داده شود. ما حزب‌اللهی و وفادار به انقلاب هستیم. بنابراین کسی انتظار ندارد موضع ما در نقد، موضع شبکه‌هایی مثل من و تو و بی‌بی‌سی باشد بلکه ما دنبال راه سوم هستیم؛ یعنی نه نگاه خوش‌بین بی‌درد و نه نگاه جنجال‌گرِ بی‌محتوا و سیاه‎نمایِ بی‎آرمان.

علیه داعش فیلم بسازی رسانه ملی تحقیر می‎کند
وحید جلیلی در پاسخ به این سوال که شما خیلی سمپات فیلم‏های جشنواره عمار هستید و این سبب می‏شوید که با واقعیت‎ها روبه‏رو نشوید، آن آثاری که از آنها حرف می‏زنید کجا هستند، خیلی از آثار در همان مرحله ایده باقی ماندند و بالاتر نیامدند و اینکه از شروع عمار صداوسیما سه رئیس عوض کرده و عمار چرا تا الان نتوانسته به یک سازوکار مناسبی برای ارتباط با این سازمان برسد، عنوان کرد: این رابطه ایستا نبوده. پوششی که الان صداوسیما می‎دهد به نسبت هفت دوره پیش قابل مقایسه نیست. در دوره آقای ضرغامی ما رسما بایکوت شدیم. از اواخر دوره چهارم صداوسیما و دوستان مجاب شدن و امروز هم پوشش خوبی می‎دهند و من از معاونت سیاسی و خبر تشکر می‏کنم. اما فضای پیرامونی هنر و بخصوص سینمای ایران دوچار مشکل است. صداوسیما در این حوزه باید تکلیف خودش را مشخص کند. بحث داشتن یا نداشتن قابلیت هنری فیلم‏های عمار نیست! وقتی صداوسیما اثری در تراز «به وقت شام» را فیلم کمدی معرفی می‏کند... دو تا شبکه رسمی جمهوری اسلامی به این فیلم حمله کردند و نه نقد بلکه تمسخر و تحقیر کردند. اینها یادتان رفته؟! این فضای پیرامونی که به وقت شام را تحقیر می‏کند، می‎خواهید در مقابل فلان فیلمساز جوان واکنش مناسبی داشته باشد؟ جشنواره عمار شکل گرفته که این جوانان له نشوند. چه کسی می‌تواند انکار کند که «قلاده‌های طلا» فیلم خوبی به لحاظ ساختار نیست؟ آن زمان مجله فیلم حتی یک کلمه درباره این فیلم چیزی ننوشت. در همان سال مجله  فیلم «بی‎خود و بی‌جهت» را که یک فیلم تلویزیونی است، به عنوان بهترین فیلم سال انتخاب کرد. بنابراین برخورد ایدئولوژیک با آثار می‎شود. جالب است اولیور استون وقتی ایران آمد، گفت: چرا انقلاب اسلامی را بازتاب ندادید؟! کسانی که در فیلمسازی حتی کفش او هم محسوب نمی‌شوند به او می‎گفتند درباره هنر حرف بزن نه سیاست. همین‌ها عمار را هم به جشنواره‎ای محتوایی محکوم می‎کنند! بله ما جشنواره محتوایی هستیم. عمار یک جشنواره سانسورشکن است.

جلیلی از راه‌‏اندازی سایت «عماریار» برای دسترسی آسان مخاطبان در فضای وب به آثار این جشنواره نیز خبر داد.

به گفته سید رسول منفرد دبیر اجرایی جشنواره افتتاحیه نهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار روز یکشنبه 9 دی‎ماه در فرهنگسرای بهمن برگزار می‏شود. اکران‏ها از 10 دی در سینما فلسطین از 10:30 تا 22:30 ادامه خواهد داشت. سانس ساعت 10:30 دقیقه ویژه کودکان و نوجوانان است. مراسم اختتامیه نیز 20 دی ماه برگزار خواهد شد.