به گزارش حلقه وصل، گرچه سخنگوی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده واکسیناسیون دانش‌آموزان، شرط بازگشایی مدارس نیست، با این حال با واکسیناسیون ۶۰درصد از دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ ساله، موضوع بازگشایی مدارس و ازسرگیری آموزش حضوری، حالا بیش از هر زمان دیگری جدی شده است. اما سئوال این است که تکلیف ۴۰درصد باقیمانده چه خواهد شد؟ گرچه با توجه به تداوم روند واکسیناسیون در کشور، بخشی از این جمعیت دانش‌آموزی به‌مرور در روزهای آینده واکسن کرونا تزریق خواهند کرد اما واقعیت این است که گروهی از دانش‌آموزان واکسن‌نزده، فرزندان والدین مردد هستند؛ پدر و مادرهای نگرانی که هنوز درباره ضرورت واکسیناسیون فرزندان زیر ۱۸ سال خود به نتیجه نرسیده‌اند و به دلیل ترس از عوارض احتمالی، از تزریق واکسن کرونا برای آنها خودداری کرده‌اند. البته اختلاف نظر متخصصان و چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای درخصوص واکسیناسیون دانش‌آموزان هم، به تردیدها و نگرانی‌های والدین دامن زده است.
بر همین اساس تصمیم گرفتیم در گفت‌وگو با چند متخصص حوزه بیماری‌های عفونی، واکسن و طب کودکان، به بررسی موضوع واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها بپردازیم تا والدین با اطلاعات و اشراف بیشتری بتوانند در این زمینه تصمیم‌گیری کنند. اگر شما هم این روزها با نگرانی‌هایی از این جنس دست‌به‌گریبانید، نظرات تخصصی این کارشناسان را از دست ندهید.
دبستانی‌ها مستثنی شدند، خیال همه راحت شد
واکسن ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها حالا دیگر برای دکتر «علی کرمی»، متخصص بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک، به یک موضوع ثابت در جلسات پرسش و پاسخ‌های روزانه‌اش با مردم تبدیل شده. این محقق که ۳۰ سال سابقه تحقیق در زمینه واکسن را در کارنامه دارد، می‌گوید یکی از بیشترین سئوالاتی که این روزها دریافت می‌کند، از طرف والدین نگران و با موضوع واکسن دانش‌آموزان است. او البته این اتفاق را طبیعی می‌داند: «موضوع واکسیناسیون فرزندان، دغدغه مشترک تمام خانواده‌هاست. به هر صورت دانش‌آموزان، آینده‌سازان کشور ما هستند و واقعاً باید درباره موضوع واکسیناسیون آنها حساب‌شده عمل کنیم. البته بیشتر نگرانی والدین درباره دانش‌آموزان دبستانی است و می‌پرسند: آیا واقعاً قرار است به بچه‌های زیر ۱۲ سال هم واکسن تزریق شود؟...
خوشبختانه در روزهای گذشته، رییس جمهور در این زمینه با صراحت اظهارنظر کرد و دل همه ما را آرام کرد، چون من هم با واکسیناسیون بچه‌های زیر ۱۲ سال مخالف بودم و نگرانی‌ام را در این زمینه ابراز کرده‌بودم. ایشان به طور رسمی اعلام کرد تا وقتی که نتیجه مطالعات و تحقیقات به ما اثبات کند که واکسن کرونا برای این عزیزان خطری ندارد، واکسیناسیون این گروه در دستور کار نیست. این تصمیم بسیار خوبی بود که نگرانی‌ها را درباره این گروه سنی رفع کرد.»
۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها با خیال راحت واکسن بزنند
دکتر کرمی با اشاره به اجرای واکسیناسیون دانش‌آموزان در کشورهای مختلف، می‌گوید: «اما درباره واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها، نگرانی وجود ندارد. واقعیت این است که در این زمینه، اسناد و مطالعات زیادی داریم و کشورهای زیادی هم برای این گروه سنی واکسن کرونا تزریق کرده‌اند. مطالعات واکسن سینوفارم هم درباره این گروه سنی انجام شده و مقالاتش وجود دارد. بر همین اساس، ایمنی این واکسن برای خود من دیگر ایجاد نگرانی نمی‌کند. به همین دلیل هم، فرزند ۱۸ ساله‌ام را به مرکز واکسیناسیون بردم و واکسن تزریق کرد.
بنابراین اینکه گفته می‌شود کارآزمایی بالینی واکسن‌ها برای بزرگسالان انجام شده و کارآزمایی برای گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها انجام نشده، درست نیست. درخصوص واکسن سینوفارم که امروز برای دانش‌آموزان ما هم مورداستفاده قرار می‌گیرد، این مطالعات انجام شده و اساساً اگر این اطمینان وجود نداشت، کمیته علمی ستاد کرونا هرگز تصمیم به واکسیناسیون این گروه سنی نمی‌گرفت. وقتی رییس جمهور تاکید می‌کند واکسیناسیون دبستانی‌ها در گرو انجام مطالعات دقیق است، یعنی درباره ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها آنقدر داده داریم که با خیال راحت تصمیم به واکسیناسیون گرفته‌ایم.»
«دلتا»، نگرانی‌ها برای کودکان و نوجوانان را افزایش داد
اما اساساً چرا واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها مطرح شده؟ چه ضرورتی برای این کار وجود دارد؟... متخصص بیوتکنولوژی و استاد دانشگاه بقیه‌الله (عج) در پاسخ به این سئوال پرتکرار، به افزایش ابتلای کودکان و نوجوانان در پی شیوع سویه دلتا، شکسته شدن رکورد مسافرت‌ها در روزهای اخیر و به گوش رسیدن زمزمه شروع موج ششم کرونا اشاره کرده و می‌گوید: «در روزهای اخیر تعداد زیادی از مردم از مسافرت برگشته‌اند و صحبت شروع پیک جدید هم بر سر زبان‌ها افتاده است. اگر قرار باشد در چنین شرایطی مدارس هم بازگشایی شود، نگرانی‌ها نسبت به وضعیت سلامت بچه‌ها بیشتر می‌شود. اینجاست که موضوع واکسیناسیون دانش آموزان، مهم‌تر می‌شود.
از طرف دیگر، این حساسیت‌ها و نگرانی‌ها به این دلیل است که ۲ سویه «لامبدا» و «میو» پشت مرزهای ما منتظر است. براساس مطالعات علمی، این سویه‌ها هم قدرت سرایت بیشتری دارند و هم می‌توانند بچه‌ها را درگیر کنند. با توجه به مسافرت‌ها و رفت‌وآمدهای اخیر، نگران هستیم این سویه‌ها وارد کشور شده باشد. چون روال اینطور بوده که سویه جدید وارد می‌شود و ما وقتی خبردار می‌شویم که عده زیادی آلوده شده‌اند. الان ما در این زمینه اطلاعات دقیقی نداریم. قطعاً مسئولان امر مشغول رصد اوضاع هستند اما چون کارشناسان و متخصصان کشور و مسئولان وزارت بهداشت هشدار داده‌اند که اگر شیوه‌نامه‌ها رعایت نشود، موج ششم در پیش خواهد بود، لازم است اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهیم.
بنابراین با توجه به خطر بالقوه‌ای که نسبت به شیوع سویه‌های جدید و احتمال درگیر شدن گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها وجود دارد، واکسیناسیون این گروه سنی را توصیه می‌کنیم. از طرف دیگر، اطلاعات مربوط به ایمنی واکسنی مثل سینوفارم روی این گروه سنی را داریم و مطالعات نشان داده این واکسن، خطر ابتلای این دانش‌آموزان به کرونا را کاهش خواهد داد. درواقع ما با این واکسیناسیون داریم شرایط ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها را ایمن می‌کنیم تا اگر سویه‌های جدید آمد، این بچه‌ها آسیب‌پذیر نباشند.»
وقتی دایره انتخاب برای ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها وسیع‌تر می‌شود
«علاوه‌بر واکسن سینوفارم که برای ۱۲ تا ۱۸ ساله‌ها جواب داده، یک اتفاق خوب هم در ایران افتاده و واکسن جدید پاستوکووک (از نوع پروتئین نوترکیب) که وارد سبد واکسیناسیون ما شده هم، قابلیت تزریق برای این گروه را دارد.» دکتر کرمی با اشاره به ویژگی‌های این نوع واکسن اضافه می‌کند: «حتماً می‌دانید که یکی از ایمن‌ترین واکسن‌ها برای گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال، واکسن‌های پروتئین نوترکیب است. ساختار این واکسن با واکسن تولیدشده از ویروس کشته و سایر واکسن‌ها متفاوت است. این واکسن، متشکل از یک جزء از ویروس و درواقع یک پروتئین است. واکسن هپاتیت B که سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، از همین نوع واکسن پروتئین نوترکیب است.
علت اینکه این واکسن برای بچه‌ها ایمن است، چون پروتئین خالص است و ترکیبات دیگری ندارد که بگوییم ۵، ۶ آنتی‌ژن در آن وجود دارد. نه! فقط یک آنتی‌ژن است و این آنتی‌ژن تا به حال در دنیا نشان داده که جزو کم‌عارضه‌ترین واکسن‌ها در دنیاست. یک مثال می‌زنم. بسیاری از افراد در ایران واکسن هپاتیت B را تزریق کرده‌اند. این واکسن، از نوع نوترکیب است. خوب است بدانید واکسن هپاتیت B جزو واکسن‌های طرح ملی ایمن‌سازی کودکان قرار گرفته است. یعنی این واکسن نوترکیب به قدری ایمن است که به نوزاد تازه متولد شده یک هفته‌ای و حتی یک روزه هم تزریق می‌شود.»
مقایسه ایران با چین، قیاس نادرستی است
برخی با استناد به واکسینه شدن فقط ۱۰ درصد از دانش‌آموزان چین، از تاکید مسئولان بهداشت و درمان ایران برای واکسینه شدن تمام دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ ساله انتقاد می‌کنند. دکتر علی کرمی اما این انتقاد را وارد نمی‌داند و در توضیح چرایی‌اش اینطور می‌گوید: «درخصوص مقایسه‌ای که میان واکسیناسیون دانش‌آموزان در چین و ایران صورت می‌گیرد، باید بگویم کشور چین در حال حاضر درخصوص ویروس کرونا، تقریباً در وضعیت سفید قرار دارد و درواقع دیگر اپیدمی در این کشور وجود ندارد. آنها توانسته‌اند بیش از ۲ میلیارد دز واکسن در کشورشان تزریق کنند و اگر می‌بینید به درصد کمی از دانش‌آموزانشان واکسن زده‌اند، به این دلیل است که آنجا اپیدمی شبیه موج پنجم در کشور ما، وجود ندارد.
ما نباید خودمان را نباید با چین مقایسه کنیم. ما هنوز روزانه ۲۰۰ نفر فوتی داریم. در حالیکه چین با بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت، فوتی‌هایش در حد یکی دو نفر است. باعث تعجب است که چنین مقایسه‌ای انجام می‌شود. ما باید خودمان را با کشوری مقایسه کنیم که روزانه ۳۰۰ نفر فوتی دارد. ما از روزانه ۷۰۰ فوتی رسیده‌ایم به ۲۰۰ نفر. این نتیجه، در یک نگاه همه‌جانبه، با رعایت شیوه‌نامه‌ها، ممانعت از سفرها و واکسیناسیون حاصل شده است. در این شرایط، اینکه بیاییم خودمان را با چین مقایسه کنیم، به لحاظ علمی، مقایسه درستی نیست.»
کودکان و نوجوانان زیادی کرونا گرفتند اما در جایی ثبت نشد
بخشی از جامعه ازجمله چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای، و فعالان فضای مجازی هم معتقدند «ازآنجاکه نرخ ابتلا به کرونا در افراد زیر ۱۸ سال قابل‌توجه نبوده، واکسیناسیون گسترده آنها توجیه‌پذیر نیست و لازم است وزارت بهداشت قبل از اصرار و اجبار و تعجیل در واکسیناسیون این گروه سنی، آمار دقیق ابتلا در سنین پایین را اعلام کند.»
درستی یا نادرستی این نگاه را از دکتر «مهری نجفی ثانی»، متخصص کودکان پیگیر می‌شویم و خانم دکتر در پاسخ می‌گوید: «ببینید، متاسفانه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد. افرادی که اقدام به انجام تست pcr کرده و در آمار مبتلایان ثبت شده‌اند، افرادی بوده‌اند که به دلیل بدحالی به بیمارستان مراجعه کرده‌اند. اما بسیاری از خانواده‌ها در زمانی که فرزندشان مبتلا به کرونا شد، به دلیل سبک بودن آن، یا اصلاً متوجه نشدند یا وقتی با مراجعه به یک متخصص متوجه شدند کرونا گرفته، چون علائم خفیفی داشته، دیگر دنبالش را نگرفتند و تست pcr درباره آنها انجام نشده است. بنابراین آمار قطعی نداریم که دقیقاً میزان ابتلا در کودکان و نوجوانان و حتی نوزادان چقدر بوده. بسیاری از خانواده‌ها خیلی راحت می‌گویند: ما شهریور ماه کرونا گرفتیم، نوزاد ۸ ماهه‌مان یا بچه ۵ ساله‌مان هم گرفت اما فقط کمی عطسه و سرفه کرد و تب مختصری هم داشت و مشکل برطرف شد... اینجا والدین با توجه به اینکه خودشان مبتلا بودند، وضعیت بچه را هم به حساب کرونای خفیف گذاشتند و دیگر نرفتند با تست pcr آن را چک کنند.»
کمک کنیم پاساژ انتقال ویروس در جامعه کاهش پیدا کند
دکتر نجفی، موضوع ابتلای کودکان و نوجوانان را از زاویه‌ای دیگر هم دارای اهمیت دانسته و اضافه می‌کند: «با توجه به آنچه گفته شد، آماری که در زمینه ابتلای بچه‌ها داریم، مسلماً خیلی کمتر از میزان ابتلای واقعی آنهاست. یعنی تعداد زیادی از نوزادان و کودکان و نوجوانان به کرونا مبتلا شده‌اند اما چون ابتلایشان خفیف بوده و به انجام تست و بستری منتهی نشده، در آمار رسمی ثبت نشده‌است. بنابراین آمار پایین موجود در این زمینه، به‌معنای مبتلا نشدن زیر ۱۸ ساله‌ها یا در معرض خطر نبودن این گروه نیست. ضمن اینکه همین ابتلای خفیف بچه‌ها، خودش پاساژی است برای انتقال ویروس کرونا به افراد دیگر. در شرایطی که حتی افرادی که دو دُز واکسن زده‌اند هم ایمنی ۱۰۰ درصد در مقابل ویروس کرونا پیدا نکرده‌اند و ممکن است مجدداً مبتلا شوند، این ناقل بودن بچه‌ها می‌تواند مشکل‌ساز باشد. بنابراین با واکسینه شدن دانش‌آموزان، میزان ابتلایشان کاهش پیدا می‌کند و با این تدبیر می‌توانیم پاساژ ویروس در جامعه را هم کم کنیم.»
مثل واکسیناسیون ملی نوزادان، خانواده‌ها این بار هم به سیستم بهداشت ودرمان اعتماد کنند
اما بی‌مناسبت نیست دغدغه مهم این روزهای خانواده‌ها را از یکی از اعضای کمیته کشوری واکسیناسیون کرونا هم پیگیر شویم؛ اینکه آیا داده‌های علمی و مستندات قابل اتکا به اندازه کافی وجود دارد برای اینکه والدین با خیال راحت فرزندان ۱۲ تا ۱۸ ساله‌شان را برای تزریق واکسن کرونا به مراکز واکسیناسیون ببرند؟ برای رسیدن به پاسخ این سئوال، به سراغ دکتر «محمدرضا صالحی»، متخصص بیماری‌های عفونی، عضو کمیته کشوری واکسیناسیون کرونا و عضو کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا می‌رویم و آقای دکتر با اشاره به نتایج رضایت‌بخش واکسیناسیون ملی در سال‌های گذشته، می‌گوید: «خواهش من از هموطنان عزیز این است که مثل گذشته، همانطور که نوزادان‌شان را به راحتی به واکسیناسیون ملی و کشوری سپردند و نتایج مثبت آن را طی دهه‌ها دیدند، همین روند را ادامه دهند. واقعیت این است که فرزندان این کشور در وزارت بهداشت و دانشمندان حوزه علوم پزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی و مشاوران ارشد علمی حوزه واکسیناسیون، همگی یک هدف را دنبال می‌کنند و آن، افزایش سطح ایمنی کشور و نهایتاً جلوگیری از ایجاد موج‌های بعدی پاندمی کروناست. فکر می‌کنم باید بپذیریم این دوستان مطالعات به‌روز و باکیفیتی را دارند انجام می‌دهند و نهایتاً به این نتیجه درست رسیده‌اند که لازم است واکسیناسیون برای زیر ۱۸ ساله‌ها باید اتفاق بیفتد. داده‌ها گویای این است که کشورهای که این مسیر را طی نکرده‌اند، صدمات جدی متحمل شده‌اند.
بنابراین بهتر است به این سمت و سو برویم که حداکثر جمعیت زیر ۱۸ ساله‌هایمان را واکسینه کنیم. واکسنی که در ایران برای این گروه سنی در نظر گرفته شده، در حال حاضر واکسن سینوفارم است. مطالعه بسیار خوب و بزرگی که روی این واکسن انجام شده، نشان داده که این واکسن در قدم اول که برای همه ما حائز اهمیت است، برای گروه سنی زیر ۱۸سال بی‌خطر و بی‌ضرر و کاملاً ایمن است. ان‌شاءالله بتوانیم با تزریق واکسن به جمعیت بیشتر، از ورود به موج‌های بعدی جلوگیری کنیم و اگر هم وارد موج بعدی می‌شویم، با حداقل میزان موارد ابتلای شدید و حداقل تلفات، این موج را طی کنیم.»
