تهران: رضا برجی: والله یک قدم عقب ننشستم/ ابوالقاسم طالبی: برجی، برج بزرگ و بلند هنر انقلاب است

حلقه‌وصل: آیین پاسداشت رضا برجی در دومین شب وصل در مجموعه فرهنگی و هنری اسوه برگزار شد. در این مراسم ابوالفضل جلیلی با اشک‎هایش حاضران را وادار به تشویق کرد و مسعود ده‎نمکی با خاطراتش همه را خنداند و محمد انصاری، مدافع ملی‌پوش پرسپولیس پیراهن خود را که همبازی‎هایش امضا کرده بودند به رضا برجی تقدیم کرد و رضا برجی از برخی که می‎گویند او به جنگ و خونریزی عادت کرده‌ است، گلایه کرد.

رضا برجی زودتر از همه آمده بود و در ورودی در سالن اسوه با هر کس که می‎آمد، خوش و بش و مصاحفه‎ای می‎کرد. سید احمد عبودتیان، مرتضی سرهنگی، علی فریدونی، ابوالقاسم طالبی، ابوالفضل جلیلی و مسعود ده‎نمکی در این مراسم در مورد رضا برجی صحبت کردند. مراسم دیروز رضا برجی یک میهمان ویژه هم داشت. محمد انصاری، بازیکن ملی‌پوش پرسپولیس نیز برای تقدیر از زحمات رضا برجی در راه ثبت وقایع دفاع مقدس به سالن اسوه آمده بود. انصاری در پایان مراسم پیراهن خودش را که هم‌بازی‎هایش هم امضا کرده بودند به رضا برجی تقدیم کرد و در مورد علت حضورش در این مراسم گفت: «من به عشق آقای برجی به این مراسم آمدم و می‎خواستم بابت زحماتی که ایشان در عرصه مستندسازی عصر انقلاب اسلامی داشتند، پیراهن پرسپولیس را به نمایندگی از جامعه ورزش کشور تقدیمشان کنم. ان‎شاءالله صحیح و سلامت باشند.» در ادامه صحبت‌های جامع سخنرانان مراسم را می‎خوانید.

تفاوت رضا برجی با دیگران چیست؟

سید احمد عبودتیان: خوشحالیم که دومین شب وصل با شب اول ماه شعبان پرستاره تقارن پیدا کرده است. آقای برجی! امشب شما با این منش و رفتارتان در شهرهای مختلف شمع محفل جمع‎های جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی هستید؛ می‎روید، می‌‎آیید، منزوی نیستید، برای کسی طاقچه‎بالا نمی‎گذارید و اعلام بازنشستگی نمی‎کنید... من می‎خواهم نکاتی را به شما بگوییم تا دلگرم هستید، دلگرم‎تر شوید. اگر امروز یک جمعی از دختران تهران در بالاشهر کلفتی می‎کنند و از ماحصل درآمد آن بچه‎های را به اردوهای جنوب می‎برند، به خاطر این است که در سه گزارش شما اتفاقی که برای آن امام جماعت در میدان مرکزی رخ داد، خواندند. اگر امروز در زرین‌شهر اصفهان یک جمع ‎بازنشته‎ای از جانبازها و آزاده‎ها شب‎های ضایعات می‏فروشند و در خلاء وجود دستگاه‎هایی مثل ما برای شهدا کار می‏‎کنند، به خاطر این است که می‎دانند یک جانباز شیمیایی با تنی رنجور در پانزده شانزده جنگ شرکت می‎کند نه برای عکاسی، بلکه برای اینکه یک لنزی با نگاه خمینی بر روی این جنگ‎ها زوم کند، جنگ‎هایی که بین جریان استکبار و استضعاف در جریان است و تمام نمی‏شود. اگر امروز از بچه‎های یک هیئت مرکزی در کوهبنان می‎پرسیم که منابع مالی جلسات خود را از کجا می‎آورید و آدم‎هایی را تربیت می‎کنید که چرخ آسیاب جبهه را می‎چرخانند، می‎گویند که ما آخر ماه قراری به نام «جهاد مالی» داریم. در این جهاد مالی به معادن زغال سنگ می‎رویم و به صورت پیمانکاری کار می‎کنیم و پول آن را صرف جلساتمان می‎کنیم. چرا؟ چون می‎دانند شماها با همه اتفاق‎هایی که در جاهای مختلف برایتان افتاد، هنوز از پای ننشستید. امروز هزاران آدم آتش به اختیار -که این روزها اسم‎های مختلفی بر روی آنها می‎گذارند و بیش از همه یک نفر اینها را می‎شناسد و تحویل می‎گیرد- برای این سر و پا هستند و کار می‎کنند که تو پشت تریبون برای آنها از پای نیفتی. این آن اتفاقی است که ماها را وادار می‎کند که یکبار دست حمید حسام را و این ماه دست شما را ببوسیم. واجب دیدیم از رضا برجی تقدیر کنیم چون بسیاری از آثارش هم در دل‎های ما جا دارد و هم پیام مظلومیت انقلاب خمینی را به جهانیان رسانده است. تفاوت رضای برجی با دیگران به نقل از خودش و از زبان سید مرتضی آوینی این است: «من عکاسی نیستم که کارهایی که شماها می‎گویید بکنم. من معتقدم در یک صورت حق دارید که از یک شهیدِ در حال جان دادن عکس یا فیلم بگیرد که او متوجه نشود. چون اگر این اتفاق افتاد و توجه او به شما جلب شد، توجه او به دنیا جلب می‏شود. او اگر در حال توجه به دنیا شهید شود، گناهش به گردن عکاس است. ولو اینکه این عکس هزار نفر را ترغیب به جبهه آمدن بکند.» این جنس تفکر تفاوت آقای رضا برجی و دیگران است. تفاوت رضا برجی با دیگران این است که به تعبر خودش خیلی از عکاس‎ها برای سازمان‎ها، کمپانی‎ها و... عکس می‎گیرند و او با افتخار در تهران برای ولی فقیه‎اش عکس می‎گیرد.

دوربین و عکس‎های رضا فقط در جنگ ما خلاصه نشد

مرتضی سرهنگی: آقارضا در جبهه هم جنگید و هم عکاسی کرد. جنگ او را تعداد کمی دیدند ولی عکس‎های او پا را به بیرون از مرزهای ما گذاشت. ذات هنر هم همین است، قرار نیست که یکجا بایستد. هنر سیال است و می‎رود. بخصوص هنری که درباره جنگ باشد. چون این ادبیات و این هنر همدمی جز انسان ندارد. در زمانی که هنوز جنگ در جریان است و هنوز لوله تانک‎ها گرم است، عکس‎های جنگ جنبه اطلاع‌رسانی دارد. این عکس‎ها بعد از جنگ تبدیل به اسناد می‏شوند، اسناد محکمی که هر کسی نمی‎تواند جلوی حقانیت این اسناد مقاومت کند. دوربین آقارضا هم پا را بیرون از مرزهای ما گذاشت؛ یعنی این دوربین فقط در جنگ ما خلاصه نشد و در جنگ‎هایی مثل جنگ بوسنی و... را عکاسی کرد. آقارضا تعداد زیادی عکس از جنگ عراق علیه ایران به یادگار گذاشته است که به نظرم تمام اینها ثروت است. همه ثروت ایران در عسلویه و پالاشگاه فلان نیست. ما ثروت زیادی از جنگ و انقلاب داریم که اینها دارایی‎های ماست و یک عده ‎خاصی به سمت استخراج این دارایی‌ها رفتند. آقارضا چیزی که در سفره این مملکت گذاشت برنداشت. اگر ما عادت کنیم که چیزی را در سفره انقلاب بگذاریم و برنداریم، آن وقت هم خودمان و هم خانواده ما احساس خوشبختی می‎کنند. من برای خود آقارضا، برای خانواده‌اش و برای دوربینش آرزوی سلامتی می‎کنم.

استاد برجی پس از دفاع مقدس هم آرام نگرفت

علی فریدونی از روی متن مطلبی را در تقدیر از همسر رضا برجی خواند. او در بخش‎هایی از این متن نوشته بود: من در دهه شصت با عکس‎های استاد برجی آشنا شدم. ایشان در طی هشت سال جنگ عکس‎های ارزشمندی از رشادت و شهادت رزمندگان ثبت کردند. این عکس‎های او برای تاریخ و آشنایی نسل‎های آینده با واقعیت‎های جنگ ما بسیار مفید هستند. استاد برجی پس از دفاع مقدس هم آرام نگرفت و تصمیم‎گرفت برای ثبت اتفاقات کشورهای درگیر در جنگ هم اعزام شود. در جنگ‎هایی مثل بوسنی، افغانستان و 14 جنگ دیگر شرکت کرد و در این جنگ‎ها در کنار عکاسی، مستندسازی را هم تجربه کرد. استاد برجی انسانی بااخلاق، دوست داشتنی و مسئولیت‎پذیر است. او برای شنیده شدن صدای هر مظلومی در هر جای دنیا تلاش می‎کند.

رضا برجی، برج بزرگ و بلند هنر انقلاب است

ابوالقاسم طالبی: رضا برجی، برج بزرگ و بلند هنر انقلاب است. او در مستندسازی و عکاسی یک شاخص است. الان برج میلاد در تهران یک شاخص مهم است و وقتی مردم این برج را می‏بینند می‎گویند که اینجا تهران است. رضا برجی در هنر انقلاب چنین شاخصه‎ای دارد. خداوند آقای برجی را حفظ کند. من باید تشکر کنم از کسانی که در این زمانه و در این وضع و اوضاع چنین کار دغدغه‎مندی را انجام می‎دهند. رضا برجی‎ها به این مراسم‎ها اختیاج ندارند. آنها برای کسی کار می‎کنند و وصل هستند که تا حالا ماندند و خداوند هنوز هم به آنها می‎دهد، ولی جامعه به خوراک فرهنگی نیاز دارد. خوراک فرهنگی یعنی اینکه از داشته‎هایمان تقدیر کنیم و آنها را نمایش دهیم.

رضا برجی برای همه ملت ایران است

ابوالفضل جلیلی: دو بار در جبهه بودم و دیدم که به قول محمد پسرخاله‎ام که شهید شد، فرق بین مرد و نامرد در جبهه مشخص می‎شود. محمد می‎گفت: آن موقع که دشمن آتش سنگین می‎ریزد و همه جا عین محشر می‏شود، هر کس در این شرایط ایستاد و کمک کرد مرد است. والا در تهران و در زیر کولر همه مرد هستند، از جمله خود تو! دیشب در اینستاگرام مطلبی را در مورد یک جانباز می‎خواندم و دیدم که نوشته بودند جانباز فلان درصد! خیلی حالم گرفته شد. چون معتقدم کسانی که به ندای «هل مِن ناصر یَنصُرُنى» جواب دادند و رفتند، جانباز هستند و دیگر نباید آنها را به درصدهای مختلف تقسیم کنیم. من دوست دارم آنهایی که تصمیم‎گیرنده هستند این درصدها را بردارند. چون ایثار و از خودگذشتی رزمنده‎های ما را مادی می‎کنند، در صورتی که عظمت اینها خیلی بالاست. مسئله دوم این است که من خودم از بچه‎های انقلاب بودم، منتها آرام آرام کنار کشیدم. به دلیل اینکه افکارم با این تفکر زیاد نمی‏خواند. چرا؟ چون الان در چنین مراسمی باید یک میدان آزادی جمعیت بود و این مراسم باید در میدان آزادی برگزار می‏شد. چون جنگ تنها برای شما یا برای من نیست. در جامعه ما وقتی که صبحت از جنگ و معرفت می‏شود، ببینید که مردم ما با چه احترامی برخورد می‎کنند! مسئولین ما این را درک نمی‎کنند و برای همین من می‎گوییم این سیاست، سیاست خارجی‎ها بود که تفرقه ایجاد کردند. با پیروزی انقلاب ما شاخک‎های دنیا تیز شده بود که جمهوری اسلامی ایران چطور حکومتی است که پیامش «اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّه جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُوا» است؟! چون در همه دنیا راست و چپ را دیده بودند و می‏گفتند حکومت ایران چه حکومتی است که در آن قرار است همه در یک جا جمع شوند. اگر در همان خط بودیم این مراسم باید در مصلی برگزار می‏شد و همه می‏آمدند ولی متاسفانه جریان‎هایی مثل اصلاح‏طلب و اصول‎گرا و... آرام آرام ما را از هم جدا کردند. مثلا وقتی شنیدیم ابوالفضل جلیلی، گفتند زیاد چیز نیست اون رو ولش کنید... ما به عنوان آدم‎های مذهبی موقعه‎ای موفق هستیم که اتفاقا ابوالفضل جلیلی که زیاد چیز نیست را طرف خودمان بیاوریم. رضا برجی و امثال رضا برجی برای همه ملت ایران است. خاطره آشنایی خودم با رضا برجی را تعریف کنم. من کارمند تلویزیون هم هستم. یکبار شکست عشقی خرده بودم و خیلی حالم بد بود. در از کنار پارک ملت همین‎طوری پایین می‏آمدم و با خودم می‎گفتم که خدایا مگر قدرت نداری من را بکش چون من هیچ انگیزه‎ای برای زندگی کردن ندارم. در همین حال یک موتوری رد شد و من هیچ چیزی از موتورسوار ندیدم، فقط احساس کردم که ریش دارد و یک کلاهی هم سرش است. ولی او دل من را برد و مجنون این تصویر شدم. گفتم حتما او از بچه‎های جهاد است. رفتم جهاد و خیلی جاهای دیگر نشانه‎ای پیدا نکردم. دو سال بعد در دفتر کارم نشسته بودم و در دفتر هم باز بود دیدم یک نفر آمد و رد شد و دل من را دوباره برد و با خودم می‎گفتم خدایا این فرد برمی‎گردد من دوباره او را ببینم. یک وقت دیدم برگشت و در زد و با من دست داد و گفت: سلام آقا ابوالفضل... تعجب کردم و با خودم گفتم اِ این من را می‏شناسد. یک 10 تومانی به من داد و گفت: این 10 تومانی را به ضریح امام حسین(ع) متبرک کردم، این برای شما. این فرد رضا برجی بود و من امروز به خاطر ایشان در این جمع حضور دارم. [جلیلی از وقتی که کلمه ضریح را گفت گریه‎هایش شروع شد و در بین تشویق حاضران از روی سن پایین آمد.]

امثال رضا برجی غیرت انقلابی داشتند و سکوت نکردند

مسعود ده‌نمکی: چنین جلساتی فرصتی است برای بازخوانی برخی از خاطرات برای نسل امروزی‎ها که اسم خودشان را نئوحزب‌اللهی گذاشتند؛ یعنی جریان جدیدی از انقلابی‌ها دارد شکل می‎گیرد که دیگر نسل قبلی را قبول ندارند و معتقد هستند ما می‎توانیم یک‌ربع برقصیم و یک چیز دیگری هم بگوییم. من می‎خواهم به این نسل جوان بگوییم که دارید بر روی گرده و خون و عرق جبین امثال آقارضا سلمانی می‎کنید. یعنی یک عده آدم رفتن روی مین تا جا برای کار کردن امثال شما باز شود. آن موقع که امثال رضا برجی کار می‎کردند کسی در این فضاها نبود و می‎پرسیدند که این راش‎هایی که از بوسنی و جاهای مختلف گرفتید به چه دردی می‏خورد. من آقای برجی را به همراه یک تیم در نشریه شلمچه می‎شناسم. آقای برجی و آقای میرشکاک و آقای جعفریان و آقای امیران و... به نشریه شلمچه آمدند و یک گفتمانی را در حوزه مطبوعات و رسانه‎ها ایجاد کردند. اینها اخراجی‎ها نشریات اصولگرا بودند. من متهم بودم به اینکه چرا اینها در نشریه‎ام راه دادم. آقارضا غیر از عکاس و مستندساز، ژورنالیست هم هست. یک زمانی آقای جعفریان می‎آمد یک مطلب می‏نوشت، بعد رضا برجی مطلب دیگری در جواب او می‏نوشت و یکی دیگر در مطلبی جواب رضا برجی را می‎داد. یک دعوای رسانه‎ای راه می‎افتاد که ده‎ها هزار نفر هم پای این دعوا می‎نشستند. آن موقع نقد درون‎گفتمانی و اینها نبود. میرشکاک می‎گفت که من با نقدهای بچه حزب‎اللهی‎ها مخالف هستم. من گفتم تو با چی موافق هستی؟ یوسف مطلب می‎نوشت و در هر شماره سه چهار صفحه مقالاتش چاپ می‎شد. ما آن موقع صفحه‎ای حقوق می‎دادیم و مثلا هر صفحه به قیمت 1000 تومان و یک‎دفعه در یک شماره حق‌التحریریه یوسف 80 هزار تومان می‎شد! در همه مطالب خودش هم به ما فحش می‎داد و می‎گفت که شماها نمی‎فهمید، شماها دگم هستید و... یکی از بچه‎های نشریه گفت من می‎خواهم جواب یوسف را بدهم و در جواب یوسف که می‎گفت حزب‎اللهی‎ها ظرفیت شنیدن نقد را ندارند، نوشت: شما حرف‎ها و انتقاداتت را در نشریه بچه‎های حزب‎اللهی مطرح می‎کنی! این مطلب کار شد و یوسف گفت که من دیگر با شما کار نمی‎کنم! گفتم برای چه؟ گفت کسی را اجیر کردی که علیه من بنویسد! گفتم خودت گفتی آزادی بیان و بیایید تمرین دموکراسی کنیم تا این باب باز شود... گفت اینطوری نمی‏شود تو صفحه‎ای 2000 تومان بده تا من خودم علیه خودم بنویسم و نده دیگری علیه من مطلب بنویسد! [خنده و تشویق حاضران]. آن موقع شبهاتی در مورد ولایت فقیه انداخته می‏شد و آقارضا مصاحبه‎ای کرده بودند و گفته بودند که ما این‎طور ولایی هستیم که اگر آقا الان بگویند ماست سیاه است، ما می‎گوییم سیاه است. ما این جمله را تیتر یک نشریه کردیم و تیراژ نشریه از 40 هزار به 80 هزار رسید. همه نشریه را می‎گرفتند تا ببینند این دیوانه‌ها چه کسانی هستند. نشریات آن طرفی همه شروع کردند به رضا برجی فحش که اینها مغز ندارند و کورکوانه تبعیت می‎کنند و... یوسف آمد رضا را مورد خطاب قرار داد و جواب آنها را داد و گفت: رضا! با سیب‎زمینی‏ها با زبان مالک و عمار حرف نزدن، اینها بی‎رگ هستند و نسبت به داشته‎های خودشان غیرت ندارند... این گروه که یکی از آنها رضا برجی بود این‌گونه مطالب را در ذهن مخاطب جا می‎انداختند. غیرت انقلابی در مورد امثال رضا برجی این بوده که آن زمان که همه در برابر برخی مسائل سکوت کرده بودند، سکوت نکردند و برای آیندگان کار کردند. سرباز در جنگ شهید می‏شود، چیزی که می‎ماند همین راش‎هایی است که رضا برجی گرفته است. آیندگان رزمنده‎های ما را با فیلم‎ها و عکس‎های امثال رضا برجی می‏شناسند.

رضا برجی: والله یک قدم عقب ننشستم

رضا برجی: شاید این قبل جلسات را باید به حساب این گذاشت که دیگر ما رفتنی هستیم، دوستان زحمت می‎کشند تا وقتی رفتیم کسی شماتتشان نکند و نگویند که چرا تا وقتی که زنده بود یادی از او نکردید؟! اما اگر بخواهم حرف دلم را بزنم واقعیت این است که مدت‎هاست که از وقت رفتن من گذشته است. یارانی که زمان‎شناس بودند و سال‎هایی را در کنار آنها بودم ولی نمی‎دانم چرا فرصت‎طلبی را از آنها نیآموختم و فرصت‎های بسیاری را از دست دادم. کاش ما هم قدر این فرصت‎ها را می‎دانستیم و الان در کنار آنها بودیم. با اینکه 30 سال از جنگ می‎گذرد ولی یک روز هم جنگ برای من تمام نشده است. شاید بیشتر بگویند که فلانی به جنگ و خونریزی عادت کرده است. یک جاهایی گفته بودند. خدا را شاهد می‎گیرم که اینچنین نیست. خدا را شاهد می‎گیرم که در همه زندگی‎ام هیچ چیز به اندازه جنگ برای نفرت‎انگیز نبوده است، هیچ چیز غیرقابل‌تحمل‎تر از رنج و درد مردمانی که دچار جنگ شدند نیست. جنگ برای ما تمام نشد، چون جنگ حق و باطل و جنگ ظالم و مظلوم و جنگ خیر و شر تمامی ندارد. من خودم را نه عکاس می‎دانم و نه مستندساز که شغلش عکاسی و فیلمسازی باشد. آنچه برای من بهانه زندگی و علت بودن و زیستن است، این است که بتوانم در جبهه حق و در کنار مظلومان و در صف آنها بایستم و اگر عکسی می‎گیرم و فیلمی می‏سازم برای رساندن صدای آنها باشد. برای من عکس و فیلم بهانه است، بهانه آنکه بتوانم یک جزء کوچکی از جبهه‎ای باشم که در پی گسترش عدل و داد است. نبردی که الان در پیش داریم بسیار سخت‎تر از نبرد اول است. در زمان جنگ صدای آژیر قرمز پخش می‏شد و همه به پناهگاه می‏رفتند یا صدای گلوله‎ای می‎آمد و... امروز دیگر صدای آژیر قرمز یا گلوگه‎ای را نمی‏شنویم. اما من b52‎ها را در آسمان می‎بینم. ولی بدانند که ما ایستاده‎ایم و خدا را شاهد می‎گیرم و می‎گوییم که خدایا تو شاهد باش که ما یک قدم عقب ننشستیم. خدا یا تو شاهد باش که در روزهایی همسرم یک‎ساعت‌ونیم بدن من را باندپیچی می‎کرد، ولی والله یک قدم عقب ننشستم. والله بدترین روزها را تحمل کردم و می‎کنم به خاطر اینکه باور دارم در جبهه‌ای ایستادم که در آن جبهه حضرت آقا صاحب‎الزمان(عج) در آن نفس می‎کشد، در جبهه‎ای هستم که آقا در آن نفس می‏کشد. اگر این باور در وجودم نبود، این دنیا در پیشم ثانیه‎ای ارزش ماندن نداشت. باور کنید اگر سرسوزنی شرع اجازه می‎داد، یک ثانیه نمی‏ایستادم. این را هم بگوییم در هیچ جنگی با این نیت که به شهادت برسم شرکت نکردم، هیچ عملیاتی برای شهادت نرفتم. من رفتم برای ادای تکلیف.