قیدی: «ویلایی‌ها» را به عشق «عشق‌های پرپر شده» ساختم

به گزارش حلقه وصل، نشست نقد و تحلیل فیلم سینمایی ویلایی ها شب گذشته با حضور و سخنرانی منیره قیدی و سعید ملکان، کارگردان و تهیه کننده این فیلم و محمد تقی فهیم به عنوان منتقد در سالن همایش های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

سینمای بعد از انقلاب زنانه شده است

فهیم در ابتدای این نشست با بیان این که سینمای بعد از انقلاب سینمای زنانه ای شده است، گفت: برخلاف سینمای قبل از انقلاب که همه چیز مردانه بود؛ در سینمای بعد از انقلاب سوژه ها، بازیگران، جلوی دوربین و حتی موضوعات و مضامین زنانه شده است.

وی با بیان این که در سینمای بعد از انقلاب اسم فیلم ها هم همه زنانه است، افزود: سینمای زنانه بعد از انقلاب نه تنها به نفع زنان نیست بلکه بر علیه حقوق زنان و مخالف نگاه ارزشی و دینی ما نسبت به زن است ولی خوشبختانه در چند سال اخیر دو سه زن به سینما اضافه شده اند که سینما و شخصیت واقعی زن در جامعه ما را می شناسند.

کارشناس و منتقد سینما اظهار داشت: خانم قیدی با اولین فیلم خود نشان دادند که هم زنان را می شناسند و هم ویژگی های زنان در جامعه ایرانی را و تلفیق شخصیت زن با سوژه جنگی و دفاع مقدس بار مضمونی فیلم را افزایش می دهد و من به سینمای ایران به خاطر چنین آثاری تبریک می گویم.

ملکان تهیه کننده فیلم ویلایی ها در رابطه با ایده و شرایط تولید این فیلم اظهار داشت: ما از سال 74 با خانم قیدی آشنا شدیم و حدود 10 سال در جریان نگارش این فیلمنامه بودم و زمانی که خانم قیدی فیلم نامه را به من دادند من لذت بردم و از فردای همان روز کار را شروع کردیم که در 55 جلسه کاری به طول انجامید و حدود دو میلیارد و دویست میلیون تومان هزینه داشت.

در ادامه نشست نقد فیلم ویلایی ها به صورت پرسش و پاسخ ادامه پیدا کرد و سخنرانان به سؤالات پیرامون فیلم پاسخ گفتند که تقدیم به خوانندگان رسا می شود.

سؤال ـ در سکانس حمله هوایی چرا همه با چادر به سمت سنگر فرار کردند؟ در حالی که در شرایط حمله به طور طبیعی کسی به فکر حجاب نیست.

قیدی در پاسخ به این سؤال ابراز داشت: با توجه به تحقیقات و مصاحبه هایی که انجام داده ایم در زمان حمله هوایی از چادر به عنوان پوشش استفاده نمی شده بلکه به عنوان استتار بوده و به همین خاطر کسی چادر مشکی نداشته است.

سؤال ـ به نظر می رسد نشان دادن آرایش زنان در زمانی که شوهرانشان برای ملاقات با آنها به اردوگاه می آمدند با حجب و حیای آنها منافات داشته باشد و اثر گذاری معنوی را کاهش دهد؛ نظر شما چیست؟

قیدی در پاسخ تصریح کرد: نکته زیبایی که در زندگی جمعی خانم ها بوده است همین لحظه های کوچک و زیبایی بوده که عین زندگی بوده و زنان خود را برای شوهران خود آراسته می کردند که نشان دادن آن در فیلم روایت گر واقعیت ها، ظرافت ها و زیبایی های زندگی در آن شرایط سخت است؛ اگر می خواهیم فیلمی بسازیم که جامعه بپذیرند باید واقعی بسازیم و چون در واقعیت این طور بوده و من این فیلم را به عشق این واقعیات و عشق های پرپرشده این عزیزان ساخته ام.

فهیم در جایگاه منتقد در رابطه با دو پرسش فوق اظهار داشت:  این فیلم اجرای سطح بالایی دارد ولی در فیلم نامه نقایصی وجود دارد که یکی از این اشکالات بر می گردد به سکانس حمله هوایی که اجرای خوبی داشت و زیبا هم بود ولی در این سکانس یک نفر حتی زخمی هم نمی شود و این از ضعف های فیلم نامه است.

وی با بیان این که این فیلم بر اساس واقعیات ساخته شده است، گفت: نمی شود که در یک سکانس حمله حتی یک قطره خون هم از دماغ کسی نیاید.

می خواستم آسیب های روحی جنگ را روایت کنم

قیدی در پاسخ خاطرنشان کرد: بنابر خاطراتی که از شاهدان عینی شنیده ام بمباران های زیادی در حاشیه جنگ اتفاق می افتاده و این طور نبوده که در تمام بمباران ها شهید و مجروح داشته باشند؛ اگر از نگاه جنگی به این فیلم نگاه کنیم این ایراد به فیلم وارد است ولی منظور من ساخت فیلمی در رابطه با کسانی بود که از نظر جسمی هیچ اتفاقی برایشان نیفتاده و تنها از نظر روحی آسیب دیده اند.

وی اظهار داشت: تعداد زیادی از انسان ها و به خصوص زنان در حاشیه دفاع مقدس آسیب های روحی سنگینی دیده اند که هنوز هم آثار آن را همراه خود دارند ولی این صدمات هیچ کجا بیان نشده و به نمایش در نیامده در حالی که این صدمات روحی بسیار سنگین بوده است.

سؤال ـ چرا فیلم پایان باز دارد و با فراز و فرودهای زیادی همراه نیست؟

قیدی در پاسخ به این سؤال گفت: پایان این فیلم باز نیست و مشخص است که چه اتفاقی می افتد و از طرف دیگر مهمترین موضوعی که این افراد با آن دست به گریبان بودند انتظار فرساینده ای بود که با آن مواجه بودند در حقیقت در شرایط آن اردوگاه هیچ اتفاق خاصی برای کسی نمی افتد و این بی اتفاقی در ذات قصه بود و می طلبید که بی اتفاق تر از این هم باشد.

فهیم به عنوان منتقد در رابطه با این پرسش با بیان این که در بخش فرم و ساختمان اثر می توانست به سمت آثار قهرمان ساز حرکت کند، گفت: از منظر سینمای کلاسیک این یک اشکال است زیرا مقدمه فیلم طولانی است و به اصطلاح فیلم دیر راه می افتد؛ این فیلم تنه اصلی ندارد که فرعیات در رابطه با این تنه اصلی باشند بلکه خرده داستان دارد و این خرده داستان ها یک هدف واحد را دنبال می کنند.

سؤال ـ شرایط تولید این فیلم چگونه بوده است و آیا استقبال خوبی هم از فیلم شده است؟

ملکان در پاسخ به این سؤال با بیان این که شرایط تولید در گرمای بالای 50 درجه ای بود، اظهار داشت: فیلم هایی که در رابطه با شهدا ساخته می شود به اندازه خود شهدا مظلوم هستند و به آنها بی توجهی می شود.

فیلم های دفاع مقدس در اکران مورد حمایت مسؤولان نیست

تهیه کننده فیلم ویلایی ها افزود: حرف های مسؤولان فقط به ده روز جشنواره فجر اختصاص دارد و در طول سال به حرف های خود عمل نمی کنند زیرا مدل فیلم هایی که مسؤولان در اکران از آن حمایت می کنند مشخص است و فیلم های دفاع مقدس خیلی در اکران مورد حمایت مسؤولان نیست.

سؤال ـ میزان واقعی بودن فیلم نامه چقدر است؟

فهیم در پاسخ به این سؤال با بیان این که واقعی بودن فیلم مهم نیست، گفت: فیلم باید برای بیننده باورپذیر باشد در حالی که خیلی از فیلم ها در سینمای دفاع مقدس ساخته می شود که موضوعشان واقعی است ولی بیننده از آن فیلم بدش می آید ولی در هالیوود اکثر موضوعات غیر واقعی است ولی بیننده را جذب می کند و دنیا را به سمت خود می کشاند.

سؤال ـ چرا زنان این فیلم فاقد آرمان بودند و زنی که آرمانی ندارد و تنها برای همراهی همسر می ایستد چه تأثیری می تواند روی مخاطب داشته باشد؟

فهیم با بیان این که سینما در حقیقت تجربه زندگی واقعی را به نمایش در می آورد، خاطرنشان کرد: لازم نیست همه ما همه چیز را تجربه کنیم بلکه سینما این تجربه ها را به ما نشان می دهد؛ در این فیلم خانم طباطبایی در حالی که دارای تردید است وارد این فضا می شود ولی در انتها داخل داستان می ماند ولی به طور کلی در این فیلم به نقش ها و آرمان ها خوب پرداخته نشده است.

قیدی در پاسخ با بیان این که ما عمدا آرمان ها را با دیالوگ بیان نکردیم، اظهار داشت: ما سعی کردیم از بیان شعاری آرمان ها پرهیز کنیم و این آرمان ها را در عمل و رفتار کاراکترها به مخاطب القاء کنیم و این به سلیقه کارگردان بر می گردد اگر چه که ممکن است از نظر شخص دیگر تأثیر دیالوگ بیشتر باشد.

سینمای ایرن دولتی است و مدیران به فکر فرهنگ و هنر نیستند

فهیم در نقد از وضعیت سینما در ایران اظهار داشت: این که ما کمتر چنین فیلم هایی را در سینمای ایران می بینیم به مدیریت سینما بر می گردد؛ زیرا سینمای ایران دولتی است و مدیریت می شود و مدیران به جای اینکه به فکر فرهنگ و هنر باشند به فکر پست های خود هستند و به لابی و زدوبند می پردازند.

وی افزود: در این اوضاع اثری مانند ویلایی ها جرقه ای است که برش کوتاهی از دفاع مقدس است و دردها و رنج هایی است که بر مردان و زنان رفته است و این نقطه قوت فیلم است ولی همانطور که قبلا اشاره کردم در فیلم نامه ضعف هایی دارد ولی اثر اثری است که مخاطب با آن همراه می شود و درد کاراکتر های فیلم در وجود مخاطب لانه می کند و همراه با درد کاراکترهای فیلم اشک می ریزد و این یعنی توفیق.

کارشناس و منتقد سینما با بیان این که فیلم باید مخاطب را یا بخنداند، یا بگریاند و یا به هیجان در آورد، گفت: مشکل اصلی سینمای ما این است که نمی تواند این ها را داشته باشد ولی این فیلم مناسب با چارچوب های ایران اسلامی است و عشق پاکی را به نمایش می گذارد و پوشش و گویش و رفتارها نجیبانه هستند و حس سلحشوری را در ما نمی کشد.

وی اظهار داشت: این فیلم مادرانه است و ما می توانیم حس و بو و عطر عشق به وطن را در فیلم ببینیم و بازی خوب ثریا قاسمی حس خوب مادر بودن را انتقال می دهد و چون اثر خوش فرم است می تواند محتوا را به خوبی بیان کند.

در ادامه ملکان اظهار داشت: اخیرا در ادبیات دفاع مقدس کارهای خوبی شده است ولی کار تبلیغاتی ما ضعیف است و وقتی مدیران کاری نمی کنند این خود مردم هستند که باید مشوق فیلم ساز ها بشوند تا ناگفته های این  8 سال را تبدیل به فیلم کنند و تنها کسانی که می توانند حمایت کنند مردم هستند.

وی افزود: خانم قیدی از خود گذشتگی کردند که برای کار اول خود به سراغ چنین سوژه ای رفته اند و امیدوارم که نسل های جوان تر سراغ این سوژه ها بروند زیرا دفاع مقدس جای زیادی برای کار هنری و فیلم سازی دارد و حرف های نگفته زیادی در رابطه با دفاع مقدس وجود دارد.

گفتنی است در ابتدای این نشست، فیلم ویلایی ها با حضور جمعی از فعالان هنری استان قم و روحانیت معزز و خانواده شهدا اکران شد و سپس از خانم منزوی مادر شهید دخانچی از شهدای جانباز دفاع مقدس تجلیل به عمل آمد.