ویروس بی‌بی‌سی، مرگ‌بارتر از کرونا

حلقه وصل: دکتر سعید مسعودی‌پور/

اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در کره مریخ، یک مسافر ایرانی بود”. این جمله طنز و بامزه، تنها یکی از هزاران نظر درج شده در صفحه ایسنتاگرام بی‌بی‌سی فارسی در اعتراض به نحوه تولید خبر توسط این بنگاه خبرپراکنی وابسته به دولت انگلیس است. صفحه‌ای با حدود هشت میلیون نفر دنبال کننده که یکی از صفحات پرطرفدار ایسنتاگرام به شمار آمده و تمام تلاش خود را برای ناامید کردن ایرانیان در وضعیت موجود به کار بسته است.
این یادداشت قصد دارد تا با تحلیل محتوای مطالب منتشر شده در صفحه ایسنتاگرام بی‌بی‌سی فارسی، جهت‌گیری خبری این صفحه در روزهای اخیر را تشریح کند. اولین خبر بی‌‌بی‌سی فارسی در خصوص ویروس کووید ۱۹ در ایران، در ۳۰ بهمن با اعلام خبر مرگ دو نفر در شهر قم آغاز شد. از آن تاریخ تا لحظه نگارش این یادداشت، در حدود ۴۶۵ خبر و مطلب در صفحه ایسنتاگرامی این خبرگزاری، به نمایش در آمده است؛ یعنی در مدت دو هفته، روزانه ۳۳ مطلب در این صفحه مجازی بارگزاری شده است. بررسی انجام شده نشان می‌دهد در این بازه زمانی، در حدود ۶۵ درصد از مطالب در خصوص بیماری کرونا و اخبار مرتبط با آن بوده است! این در حالی است که برخی از اتفاقات مهم نظیر کشتار مسلمانان در هندوستان هیچ جایی در میان اخبار آنها نداشته است.
بی‌بی‌‌سی فارسی گزارش لحظه‌‌ای از میزان مبتلایان و افراد فوت شده در ایران مخابره می‌کند. هر چند غالب آمارهایی که رسانه سلطنتی انگلیس اعلام می‌کند از منابع رسمی ایران است، اما در اقدامی غیرحرفه‌ای در ۸ اسفند اعلام کرد که “اطلاعاتی از منابع بیمارستانی به بی‌بی‌سی فارسی رسیده است که تا شامگاه هشت اسفند، ۲۱۰ نفر بر اثر ابتلا به این ویروس در ایران کشته شده‌اند.” موضوعی که بلافاصله توسط مقامات ایرانی تکذیب شد. البته این یکی از شگردهای قدیمی این رسانه پیر است: ابتدا تلاش می‌کند به آمار رسمی استناد کند و در این بین، ناگهان دروغ بزرگ خود را فریاد می‌زند! اما به نظر می‌رسد اظهار نظرهای غیرعالمانه و بی مبنای برخی از مسئولان در مورد میزان مبتلایان مانند بیانات رئیس کمیته شورای شهر تهران که محتوای یکی از اخبار بی‌بی‌سی فارسی را نیز شکل داد، می‌تواند زمینه ساز پذیرش آمارهای دروغین و ساختگی بی‌بی‌سی فارسی برای مخاطبین باشد.
این رسانه انگلیسی همچنین تلاش کرد تا با خبرسازی منشا ورود ویروس را به برخی از کشورهای دنیا مانند نیوزلند، بلاروس، ایتالیا، ارمنستان، بحرین، لبنان، کانادا، ایالت نیویورک امریکا و … را از ایران معرفی کند. هر چند در خبر دیگری که در همین رسانه منتشر شد، فیلمی از صحبت‌های یک ایرانی قرنطینه شده در بلاروس منتشر شد که خبر ورود ویروس برای اولین بار توسط ایرانی‌ها را تکذیب کرد. شور شدن آش بی‌بی‌سی در معرفی ایران به عنوان عامل شیوع ویروس در جهان تا جایی زیاد شد که بسیاری از مخاطبین به این نحوه خبرسازی اعتراض کردند و آن را دروغ خواندند. برخی‌ها نیز از زبان طنز سعی کردند انتقاد خود را به جنگ تبلیغاتی بی‌بی‌سی فارسی علیه ایران نشان دهند: “اصلا سرمنشا کرونا ایران بوده نه ووهان چین”؛”احتمالا ۸۰ میلیون کرونایی دور هم جمع شدیم”؛ “آره نخستین مورد مبتلا به کرونا در چین هم از ایران رفته بود”؛ “خدا رو شکر همشونم از ایرانن، دیگه چینی نیست. انگار ما سوپ خفاش خوردیم
اما در این میان اخبار مربوط به ویروس جدید، ۱۶ و نیم درصد به گزارش مرگ‌و‌میر ناشی از ابتلا به ویروس اختصاص داشت که غالباً مربوط به ایران است. تنها نیم درصد (یعنی یک خبر) در مورد بهبود یافتگان چینی در صفحه ایسنتاگرام بی‌بی‌سی فارسی کار شده است و هیچ خبری از میزان بهبودیافتگان در ایران در این صفحه مجازی به چشم نمی‌خورد. این در حالی است که ایران بعد از چین جایگاه دوم در نسبت تعداد بهبود یافتگان به مبتلایان را کسب کرده است. این رسانه حتی فیلم‌‌هایی از غسالخانه‌‌های بیماران کرونایی و قبرستان و نحوه دفن آنها منتشر می‌کند. او نگران آزرده خاطر شدن مخاطب از دیدن این صحنه‌‌های دلخراش نیست و حتی تصاویری از یک بیمار کرونایی که در شهر تهران با وضعی فجیع به روی زمین می‌افتد و آمبولانس برای بردن او می‌آیند را منتشر می‌کند تا نهایت ترس را به مخاطبین ایرانی خود القا کند. بی‌بی‌سی فارسی هیچ تصویری از تلاش تیم پزشکی و پرستاران و پزشکان ایثارگر و دلسوز برای مداوای بیماران نشان نمی‌دهد. در عوض فیلمی از درگیری لفظی میان یک مراجعه کننده با یک پرستار را رنگ و لعاب می‌دهد و تلاش می‌کند ایران را یک کشور عقب افتاده از نظر امکانات پزشکی معرفی کند. او به دنبال آن است تا همه بیماران و مراجعه کنندگان به بیمارستان را ناراضی از خدمات پزشکی نشان دهد. آنچه که بی‌بی‌سی فارسی در این دو هفته در مورد ایران گزارش کرد را می‌توان این طور بیان کرد: سیاهی و بدبختی! بی‌بی‌سی می‌خواهد ایرانی‌ها از وضعیت موجود هم ترسان و نگران باشند و هم عصبانی و ناراضی. آنها تلاش می‌کنند که ایرانی‌ها فکر کنند که فقط آنها هستند که بیمارند! شبکه انگلیسی در صدد آن است که مشکل کمبود ماسک و ژل ضدعفونی کننده و لوازم پزشکی را در داروخانه‌ها و بیمارستان‌های ایران منحصر کند؛ در حالی که در بسیاری از کشورها از امریکا و کانادا گرفته تا نروژ با مشکل کمبود ماسک مواجه هستند.
بی‌بی‌سی فارسی از برخی اظهار نظرهای غیرمنطقی علما در اعتراض به تعطیلی نماز جمعه و منع حضور مردم در اماکن مذهبی و نیز فیلم‌های منتشر شده توسط برخی از افراد برای بوسیدن و لیسیدن ضریح اماکن مذهبی، استفاده کامل را می‌برد و آن را به عنوان ابزاری موثر برای حمله به عقاید دینی و افراد مذهبی مورد استفاده قرار می‌دهد.
حال اجازه بدهید نگاهی هم به صفحه بی‌بی‌سی انگلیسی در ایسنتاگرام داشته باشیم و حجم اخبار منتشر شده در مورد این بیماری را در صفحه انگلیسی این خبرگزاری بررسی کنیم. به نظر می‌رسد حداقل رویکرد اطلاع رسانی و خبردهی به مخاطبین در صفحه انگلیسی این خبرگزاری باید وجود داشته باشد. اما نتیجه بررسی‌ها کاملاً عجیب است! از تعداد حدود ۲۲۰ پست آخر بررسی شده، تنها ۴ درصد یعنی تنها ۹ مطلب به موضوع کرونا اختصاص داده شده است! مرگ یک پزشک چینی که بر روی این ویروس مطالعه می کرد، ابتلا معاون وزیر بهداشت ایران به کرونا، دو ویدئو از کشور چین که یکی از آنها از زبان یکی از بهبودیافتگان چینی است، دو فیلم آموزشی که نکات ساده و اولیه‌ای مانند دست شستن، ماندن در خانه و … را به مخاطب آموزش می‌دهد، یک مطلب در مورد نقشه پراکندگی ویروس در جهان و یک مطلب در مورد پنج کشور مبتلا به این بیماری و در نهایت یک ویدئو طنز در خصوص شکل جدید دست دادن در دنیا تمام مطالبی است که بی‌بی‌سی انگلیسی برای مخاطبان خود در انگلیس و سراسر دنیا آماده کرده است! نه تنها، عنصر ترس و نگرانی شدید در هیچ یک از پیام‌های منتشر شده دیده نمی‌شود، بلکه حتی از جاذبه طنز و خنده نیز استفاده شده و تلاش می‌شود تا دانش مخاطب برای پیشگیری افزایش یابد. گذشته از این، تعداد کم مطالب منتشر شده، دلالت روشنی بر عادی جلوه دادن موضوع برای مخاطبان است. این در حالی است که طبق آخرین آمار ۵۳ نفر مبتلا به این ویروس در انگلیس شناسایی شده‌اند و این کشور جزء ۱۴ کشور اول از نظر میزان ابتلا در میان ۸۲ کشوری که این ویروس به آنجا راه پیدا کرده است، قرار دارد. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا بی‌بی‌سی انگلیسی اخباری در مورد کانگوروها، مرگ فیل ۵۰ ساله در کنیا، حمله خفاش‌ها به شهری در استرالیا و ازدواج دسته جمعی هزاران زوج در کره جنوبی(با وجود ویروس کرونا) اقدام به تولید و پخش خبر می‌کند، اما بیماری کرونا آن‌چنان که باید سهمی در میان اخبار انگلیسی این خبرگزاری ندارد؟ چرا بی‌بی‌سی فارسی هر روز ویژه برنامه برای بیماری کرونا پخش می‌کند و در قالب آموزش و بهداشت سعی در جذب مخاطب دارد، اما چنین تلاشی در نسخه انگلیسی این خبرگزاری دیده نمی شود؟
ما تنها به مدافعانی برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ نیاز نداریم. جبهه نبرد و دفاع از میهن، تنها در سلامت جسمی و بیمارستان ها و مراکز درمانی نیست. یک جریان پرقدرت و پرکار خبری در جنگی تمام عیار در حوزه خبر با ایران وارد جنگ شده است. این جریان دقیقاً همراستا و هم جهت با بیماری در صدد تخریب و کشتن ایرانی‌هاست. بی‌بی‌سی فارسی می‌خواهد با وارد کردن استرس، اضطراب و ترس بیش از اندازه، امنیت روانی جامعه را به هم زده و طبق اصول اثبات شده پزشکی منجر به تضعیف سیستم ایمنی و دفاعی ایرانی‌ها شود! اما این رسانه برای مردم کشورش، چیزی به نام ترس و نگرانی تولید نمی‌کند. ستاد مبارزه با کرونا و رسانه ملی نباید از این موقعیتی که دشمن به کشور حمله کرده است غفلت کنند. بر این اساس، جبهه نبرد را باید گسترش دهیم؛ ما به مدافعان سلامت معنوی و روحی و مقابله تمام قد رسانه‌ای و خبری با سیاه نمایی‌ها و دشمنی تمام نشدنی بیگانگان نیازمندیم.